We Harvest Wind: Thijs Biersteker zet mensen aan tot verandering met kunst

Awareness artist Thijs Biersteker maakt interactieve installaties die actuele thema's op de voorgrond plaatsen. Door een nauwe samenwerking met wetenschappers van de ESA en UNESCO creëert Biersteker werken die het publiek uitnodigen tot participatie. Zo ontstaat een diepe connectie met actuele ecologische en maatschappelijke uitdagingen.

"De huidige cijfers over de klimaatcrisis kunnen ons overdonderen", zegt hij. "Het is mijn taak om die cijfers, deze feiten, om te zetten in gevoelens. Dit kan aanzetten tot actie die tot echte verandering leidt."

In een voormalig industrieel complex in Zaandam dat werd omgevormd tot een artiestencollectief, genaamd De Hoop, vinden we Woven Studio, de duurzame productiestudio van Biersteker. Woven Studio, dat werd opgericht door Biersteker en studiodirecteur Sophie de Krom, koos De Hoop als locatie vanwege de nabijheid van ruim 150 collega-artiesten. "Als we hulp nodig hebben met metaalbewerking, laseretsen of iets anders, is het maar twee minuten lopen", vertelt een enthousiaste de Krom. "Onze supply chain is zo lokaal als maar kan."

Biersteker werkt niet alleen. Achter elk project gaat een team van 12 tot 20 mensen schuil, de eerder genoemde wetenschappers die hun expertise verlenen om de accuraatheid van elk kunstwerk te garanderen niet meegerekend.

Er zijn ook technische overwegingen. We Harvest Wind, het nieuwste kunstwerk van Biersteker, bestaat uit een reeks schoepen van 3 meter diameter die rond een 6 meter lange centrale spil draaien. Bezoekers van de tentoonstelling kunnen vanuit verschillende hoeken ventilatoren op het kunstwerk richten om de schoepen te doen draaien en de hele constructie in beweging te zetten. De schoepen zelf zijn ofwel ge-3D-print uit gerecycleerde kunststof door de Rotterdamse studio The New Raw, of gemaakt van een nog milieuvriendelijkere versie van de vlascomposieten van het Zwitserse materiaalinnovatiebedrijf Bcomp.

De kunstinstallatie, die je in België zal kunnen bewonderen tijdens Design Fest Ghent 2022, legt de kracht van windenergie letterlijk in mensenhanden. Op die manier symboliseert en benadrukt ze de nood aan een onmiddellijke transitie naar hernieuwbare energie. EV's hebben nog meer duurzaamheidspotentieel in zich. Groene energie is de sleutel.

Niet alleen staat het werk symbool voor menselijke innovatie en pleit het voor het gebruik van technologie om de enige thuis die we hebben te behouden, het is ook een artistieke interpretatie van ons eigen Polestar 2 LCA-rapport. Woven Studio werkte gedurende het hele project nauw samen met Ross Kelk van Polestar R&D UK en met Fredrika Klarén en Lisa Bolin van Polestar HQ, zowel in online meetings als door het opsturen van materiaalmonsters. Het kunstwerk moest accuraat zijn en interesse wekken. En hoewel het niet noodzakelijk beter hoefde te doen dan bestaande realisaties, deed het dat toch.

Het volstaat niet om kunst te maken die milieuthema's op de voorgrond plaatst. Ook de kunst zelf, en de manier waarop ze wordt gemaakt, moet zo duurzaam mogelijk zijn. Milieuschade veroorzaken om kunst te maken die mensen bewust maakt van milieuschade zou het toonbeeld van hypocrisie zijn.

De vlascomposieten van Bcomp, voor het eerst gedemonstreerd in de Polestar Precept, bevatten een lijm die gedeeltelijk gemaakt is van nevenproducten van aardolie. Voor We Harvest Wind werd gebruik gemaakt van een nieuwe, volledig biologisch afbreekbare, op maïs gebaseerde lijm, ontwikkeld door Woven en Polestar, die mogelijk zal worden toegepast in toekomstige wagens van Polestar. "Ik dacht dat de doos leeg was toen ik ze ontving, zo licht waren de vlasonderdelen", herinnert Biersteker zich.

Ronddraaiende schoepen, hoe licht ze ook zijn, kunnen een risico vormen. En omdat ze sneller ronddraaien wanneer de ventilatoren er rechtstreeks op worden gericht, waren beschermingen nodig. En dat brengt ons bij Ian Considine.

Als technisch manager bij Woven Studio ziet Considine toe op de praktische aspecten van elk stuk waarmee Biersteker en zijn medewerkers hun visies realiseren. "We hadden vijf maanden tijd vanaf het initiële concept tot het afgewerkte kunstwerk", legt hij uit. "Dat was redelijk kort dag." De eerste versie bevatte turbines, waarvan de prototypes opgesteld staan tussen de hoofdingang van Woven Studio en het Zijkanaal H daartegenover. Maar door de turbines draaide het kunstwerk met gevaarlijk hoge snelheden. Een andere aanpak drong zich op.

De oplossing? Een reeks inwendige motoren langs de centrale spil, met rondom de naven magnetische koppelingen om de kracht over te brengen. Deze motoren lieten het kunstwerk bovendien rustiger draaien, wat hielp om de aandacht van de toeschouwer vast te houden en te wijzen op nieuwe manieren om energie op te wekken buiten de vier muren van de expositieruimte.

Kunst doet iets met de toeschouwer. Waardering voor de esthetiek van het werk, bewondering voor de tentoongespreide originaliteit en zelfs een emotionele reactie die niet uit te leggen valt. In het geval van Biersteker stuurt het ook een krachtige, tweeledige boodschap uit.

Ja, er is een klimaatcrisis.

Nee, het is niet te laat om er iets aan te doen.