Game over: luiden EV’s het einde in van het tankstation?

Het laadstation ligt aan een klein weggetje met uitzicht op de Sont (een smalle zeestraat tussen Zweden en Denemarken). Daar bevindt zich één supersnelle oplader onder een luifel gemaakt van lokaal geproduceerd, FSC-gecertificeerd, licht sparrenhout. Er is geen benzinepomp te bespeuren. De natuurlijke structuur past perfect bij de winderige omgeving, met een groendak dat de biodiversiteit bevordert en de levensduur van de structuur verlengt. Het lijkt lichtjaren verwijderd van de wereld van asfalt en tankstations op snelwegen. En toch is het een vooruitblik op de toekomst van de mobiliteitsinfrastructuur.

In Denemarken zorgt dit soort laadstations voor ophef. Het maakt deel uit van een groeiende keten van bekroonde Scandinavische stations, voor laadpuntbeheerder Clever ontworpen door Cobe - een van de toonaangevende architectenbureaus van het land. Nadat Cobe zijn sporen had verdiend in de ontwikkeling van stedelijke masterplannen (alsook de noodzakelijke infrastructuur en mobiliteitsplanning die vereist zijn voor deze ontwerpen), was de overstap naar laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen een logische stap voor het architectenbureau. "Het was voor ons een overduidelijke keuze om aan dit project te beginnen", zegt Alexander Ejsing, Creative Lead Architect bij Cobe. "Het tankstation heeft aan glans verloren, snap je? Het is op de terugweg. Mensen vinden dat het tot het verleden behoort. Maar laadstations? Ze zijn een totaal nieuwe typologie in onze wereld."

En gelijk heeft hij. Laadpunten lijken in niets op tankstations. Architecten hebben hun levensvreugde herontdekt nu ze niet langer rekening hoeven te houden met het gebruik van licht ontvlambare stoffen. "Deze kleine plotselinge verandering in technologie, van fossiele brandstof naar schone energie, opent geheel nieuwe perspectieven. Geen lawaai meer. Geen giftige dampen. De stress van weleer is er niet meer. Plots is alles mogelijk", geeft Alexander aan. Concreet betekent dit meer mogelijkheden voor architecten. Locaties, materialen en designs die voorheen uit den boze waren, liggen nu weer op tafel.

Maar liever dan te kiezen voor een ongeremde aanpak bij het ontwerpen van hun modulaire laadstations, besloten Alex en zijn collega's om hun inspiratie van binnenuit te halen.

"Wanneer je in veel sectoren, en vooral in de autosector, iets voorstelt wat op de toekomst is gericht, ziet het er vaak te futuristisch uit, op een haast komische manier. Wij wilden juist een heel andere weg inslaan voor de toekomst van opladen. Geen showy neonlichten met ons logo. We wilden dat het ontwerp op zich iconisch moest zijn. Daarom kozen we voor een meer natuurlijke benadering van hoe laadstations eruit zouden moeten zien", vertelt Alexander over het ontwerpproces achter hun houten luifels. "Misschien is het wel iets typisch Deens. Wanneer we naar ons zomerhuisje gaan, voelen we ons het gelukkigst en minst gestrest. Natuurlijke elementen trekken ons gewoon aan."

Er is echter ook een andere kant aan dit verhaal.

Het tijdperk van fossiele brandstoffen

Opzichtige neonverlichting op een gedigitaliseerde totempaal. Slechte koffie en rekken vol snoep en snacks. In ondergrondse tanks is licht ontvlambare vloeistof opgeslagen onder een netwerk van stalen frames en betonplaten. Het heeft geen zin om de waarheid te verbloemen: tankstations zijn een giftige doorn in het oog. Deze verdeelcentra voor koolstof zijn gebouwd met het oog op functionaliteit en veiligheid, en ontworpen om mensen zo snel mogelijk naar binnen en weer naar buiten te krijgen. En al bijna 100 jaar zijn ze daar bijzonder goed in geslaagd. Sterker nog, maar weinig andere commerciële ondernemingen komen in de buurt van het uitgebreide netwerk dat werd opgezet door oliemaatschappijen en onafhankelijke dealers. Maar het was niet altijd zo.

Aan het begin van de 20e eeuw, toen de auto-industrie nog in de kinderschoenen stond, kon je vrijwel nergens tanken. Toen gebeurde er iets interessants. Hoewel de introductie van Henry Fords Model T in 1908 de belangstelling voor wagens deed toenemen, was het echter het groeiende netwerk van "pompstations" dat de vraag naar voertuigen op fossiele brandstoffen in de Verenigde Staten pas echt heeft aangewakkerd. Toen tankstations in het hele land als paddenstoelen uit de grond schoten, steeg het aantal wagens van ongeveer 300.000 in 1908 naar meer dan 6 miljoen slechts tien jaar later. 

Honderd jaar later bevinden we ons op een vergelijkbaar kruispunt.

"In de Verenigde Staten staan we aan het begin van een langdurige groeicyclus van meerdere jaren. Momenteel is er nog steeds een achterstand tussen de keuze voor elektrische voertuigen en de infrastructuur om ze op te laden", zegt JP Canton, Vice President Global Communications bij ChargePoint. Het bedrijf baat bijna 250.000 stations uit, verspreid over 14 markten, en is daarmee 's werelds grootste leverancier van onafhankelijke laadstations. Ze bieden de nodige hardware en software om tegemoet te komen aan de vraag van EV-bestuurders naar een betrouwbaar en uitgebreid netwerk. Aangezien de laadinfrastructuur van cruciaal belang is om meer mensen de overstap naar elektrische voertuigen te laten maken, is de voortdurende strijd om tankstations van hun troon te stoten net zo afhankelijk van hun succes als dat van anderen. "Voor een geslaagde overstap naar elektrisch rijden, moet de mogelijkheid om elektrische voertuigen op te laden alom aanwezig, beschikbaar, toegankelijk en betrouwbaar zijn."

Dat is niet altijd gemakkelijk te realiseren. Wereldwijd is een groot deel van de laadinfrastructuur nog altijd uitgerust met technologie van de eerste generatie, en kinderziektes zijn schering en inslag. ChargePoint denkt een oplossing te hebben gevonden. "Omdat we willen dat alle bestuurders kunnen opladen waar en wanneer dat nodig is, hebben we verschillende belangrijke initiatieven op het gebied van betrouwbaarheid geïmplementeerd, zoals monitoring van stations, training van elektrotechnische installateurs, stationsrapportage en ontmanteling, om onze bestuurders een toegankelijker en betrouwbaarder netwerk te bieden", licht JP toe. Deze initiatieven hebben geleid tot een aantal behoorlijk indrukwekkende resultaten. Hun stations in Noord-Amerika en Europa bieden momenteel een uptime van 96%. En met plannen om AI-learning in de big data-feeds te integreren, hopen ze dat cijfer naar 100% te verhogen. "We willen garanderen dat iedereen die bij een oplaadpunt stopt, ook kan rekenen op de benodigde laadbeurt."

Game over?

Het is zeker nog te vroeg om het tankstation af te schrijven (zeker als dit soort dingen nog steeds worden gebouwd). Maar als je beter kijkt, zie je de veelbetekenende signalen van een sector in moeilijkheden. In Noorwegen, een van de landen waar het meest wordt overgestapt op elektrische voertuigen, loopt het aantal tankstations snel terug, en zijn er nu in het hele land al meer laadstations voor elektrische voertuigen dan tankstations. In het VK ontvouwt zich een vergelijkbaar scenario. Daar zijn er nu nog maar ongeveer 8.000 tankstations (een daling ten opzichte van de piek van 40.000). 

Een combinatie van een stijgende vraag naar elektrische voertuigen, uitgebreide laadnetwerken en een volgehouden milieuwetgeving van de overheid zal de val van benzine alleen maar versnellen. Dit omslagpunt zou eerder kunnen komen dan verwacht. Recent onderzoek schat dat 80% van de tankstations in 2035 onrendabel zal zijn. 

Nu het tijdperk van tankstations ten einde loopt, hebben architecten, designers en exploitanten een kans om de tank-/laadervaring opnieuw vorm te geven. Maar bij zo'n technologische sprong voorwaarts kunnen dingen snel veranderen. Dus, hoe zou de laadinfrastructuur er over 10 jaar kunnen uitzien?

"Het oude tankmodel was niet alleen lastig, maar ook volstrekt niet afgestemd op hoe mensen leven. Omdat de gemiddelde bezoekduur voor de meeste EV-bestuurders ongeveer 30 minuten bedraagt, zal elektrificatie bestuurders de mogelijkheid bieden om veel meer dingen te doen dan alleen maar snel een zakje chips of een snack en een frisdrank te kopen alvorens te vertrekken. En deze evolutie biedt bestaande bedrijven en ondernemers talloze kansen om dat vaste publiek van vermoeide reizigers te helpen en te bedienen", geeft JP aan.

In Denemarken wenden ze zich tot de natuur voor antwoorden.

Zinvolle pauze

"We zijn een aantal geweldige ideeën aan het uitwerken, die je hopelijk de komende jaren te zien krijgt. Zo werken we aan een biodiversiteitsproject dat die laadstations omtovert tot een kleine oase met clusters van luifels, en in het midden een groen hart waar je op een zinvolle manier even aan de drukte van het dagelijks leven kunt ontsnappen. Het hele idee draait er dus om dat je er haast naar uitkijkt om je wagen op te laden, omdat het je een kans geeft om even weg te zijn van alle sociale media, e-mails en al het gedruis van de stad", zegt Alexander.

Een zinvolle pauze. Wie klinkt dat niet als muziek in de oren?